Ορχιδέες Phalaenopsis

Ο προπάππους μου καλλιεργούσε λουλούδια! Το χωράφι του ήταν κοντά στο ποτάμι. Τα χρόνια εκείνα τα παλιά δεν υπήρχαν ούτε τεχνικά έργα να προστατεύουν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις από τις φυσικές καταστροφές, ούτε μόλυνση, ούτε χημικά  λιπάσματα. Κάθε φορά που έβρεχε πολύ το ποτάμι φούσκωνε, ξεχείλιζε, κάλυπτε το χωράφι του παππού και παρέσυρε τα λουλούδια στην θάλασσα, καταστρέφοντας όλη την παραγωγή της περιόδου. Η οικογένεια υπέφερε από την καταστροφή! Όμως το νερό κουβαλούσε και φερτές ύλες γεμάτες φυσικά λιπάσματα και φρέσκο χώμα και σε λίγους μήνες, με σκληρή δουλειά, τα καινούργια λουλούδια που άνθιζαν στην γη μετά την καταστροφή, ήταν πιο όμορφα και πιο υγιή από ποτέ, αποζημιώνοντας την οικογένεια για την συμφορά που είχε πάθει!

Την ιστορία αυτή την έχω ακούσει από την μητέρα μου χιλιάδες φορές. Και ενώ μου την έλεγε για να εμπεδώσω ότι μετά την συμφορά, νέες ευκαιρίες παρουσιάζονται και να μη το βάζω κάτω, εγώ φανταζόμουν μαγικές εικόνες: τα υπέροχα, πολύχρωμα λουλούδια του παππού μου να επιπλέουν στην ήρεμη και φωτεινή θάλασσα και να χάνονται στα διάφανα πέρατα!

Φαίνεται ότι η αγάπη μου για τα λουλούδια είναι κληρονομική! Και τα λουλούδια κάπως μου το ανταποδίδουν! Γενικά, ενώ δεν ασχολούμαι υπερβολικά με την καλλιέργεια των λουλουδιών, ότι φυτό φυτέψω ή βρεθεί στο σπίτι μου ή στον κήπο μου προκόβει. Ίσως γιατί έχω "πράσινο χέρι"…  Ίσως γιατί σκέφτομαι τι θέλει ένα φυτό…

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ορχιδέες! Συχνά στα σπίτια μας έχουμε ορχιδέες, πιο συχνά ορχιδέες Phalaenopsis, ένα υβρίδιο πολύ διαδεδομένο. Δεν ξέρουμε όμως να τις περιποιηθούμε! Αποτέλεσμα είναι, λίγες μέρες μετά την αγορά τους να ρίχνουν τα λουλούδια τους και να χαλάνε!

Για τις ορχιδέες πρώτα πρώτα ξεκαθαρίζουμε μέσα μας αν τις θεωρούμε ανθοδέσμες ή φυτά. Αν τις έχουμε σαν ανθοδέσμη, τότε δεν ασχολούμαστε μαζί τους! Όσο αντέξουν, μέχρι να χαλάσουν και να πεταχτούν. Αν θέλουμε να τα καλλιεργήσουμε, αλλάζει το θέμα!

 Προσέχουμε από πού αγοράζουμε τα φυτά.  Όλα τα φυτά σαν ζωντανοί οργανισμοί, μπορεί να πάθουν σοκ αν σε κάποια φάση της ζωής τους αλλάξουν τραγικά οι συνθήκες στις οποίες είναι μαθημένα. Σκοτάδια, κρύο, ξηρή ατμόσφαιρα, σκόνες τοξικές κλπ τα «στέλνουν»… μια ώρα αρχύτερα. Όταν αγοράζουμε από μη εξειδικευμένα μαγαζιά, μπορεί να είναι ήδη προδιαγεγραμμένη η αντίστροφη μέτρηση… Προτιμήστε φυτώρια για την αγορά τους!

Οι ορχιδέες στην πλειοψηφία τους είναι πολυετή επίφυτα. Τις έχω δει στην Αυστραλία να αναπτύσσονται πάνω σε δέντρα! Στην ένωση του κορμού του δέντρου με τα φύλλα! Αυτή η παρατήρηση με έκανε να καταλάβω ότι μια ορχιδέα Phalaenopsis δεν χρειάζεται πολύ χώμα. Χρειάζεται όμως εξειδικευμένο χώμα! Στην Ελλάδα το πωλούν στα φυτώρια, σε ειδικά πακέτα και αποτελείται κυρίως από φλούδες δέντρων (κωνοφόρων?). 

Έχω διαβάσει ότι η γλαστρούλα τους δεν πρέπει να είναι πήλινη, για να γίνεται πλήρης αποστράγγιση μετά το πότισμα! Οι πλαστικές γλάστρες με πολλές τρύπες στον πάτο τους είναι ότι χρειάζονται! Και μάλιστα πρέπει να είναι και διαφανείς, γιατί οι ρίζες του υγιούς φυτού είναι πράσινες και φωτοσυνθέτουν ταυτόχρονα με τα φύλα (άσε που έτσι μπορούμε να βλέπουμε αν το φυτό είναι υγιές)! Όλο το μυστικό για να ζήσει πολλά χρόνια το φυτό είναι το σωστό πότισμα! Στην φυσική του κατάσταση πάνω στο τροπικό δέντρο ποτίζεται από τις βροχές, αλλά το νερό αποστραγγίζεται άμεσα από τις ρίζες, βέβαια το φυτό είναι σε περιβάλλον υγρό. Το πότισμα λοιπόν πρέπει να γίνεται 1 ή 2 φορές την βδομάδα ανάλογα με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος και η γλάστρα να στραγγίζει εντελώς από το νερό που περισσεύει! Αν θέλετε, όταν το ποτίζετε, βουτάτε όλο το γλαστράκι σε ένα κουβαδάκι νερό, να υγρανθεί για μερικά λεπτά, αλλά μετά το αφήνετε να στραγγίξει καλά. Αν το περιβάλλον είναι στεγνό, τότε κάτω από την γλάστρα μπορείτε να βάλετε βότσαλα σε μια πιατέλα με νερό, προσέχοντας  η τρύπα της γλάστρας, το χώμα και οι ρίζες να μη βρέχονται. Προσέχουμε επίσης να μην μένουν σταγόνες  νερού πάνω στα φύλλα, γιατί μετατρέπονται σε σκούρες κηλίδες καταστρέφοντας τα φύλλα. Ο μεγαλύτερο εχθρός του φυτού είναι η πολύ υγρασία, γιατί στις ορχιδέες σαπίζουν εύκολα οι ρίζες και τα φύλλα. Μόλις διαπιστώσετε ότι αρχίζουν να σαπίζουν, πρέπει άμεσα να μεταφυτεύσετε σε νέο χώμα, ξεβγάζοντας τις ρίζες από το παλιό σε τρεχούμενο νερό. 

Για εντυπωσιακότερη ανθοφορία, μπορείτε να αγοράσετε λίπασμα για ορχιδέες και να λιπαίνεται το φυτό (σύμφωνα με τις οδηγίες) κάθε 15 μέρες, αφού τις έχετε ποτίσει πρώτα (ποτέ σε στεγνό χώμα λίπανση στα φυτά, τα καίει όλα).

Άλλο που χρειάζεται να κάνουμε με τις ορχιδέες είναι να βρούμε το σημείο του σπιτιού που είναι κατάλληλο να ζήσουν, που τους αρέσει! Αφού το κλίμα της χώρας μας δεν είναι υποτροπικό ή τροπικό, απαραίτητα οι Phalaenopsis καλλιεργούνται σε εσωτερικό χώρο ή θερμοκήπιο. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι στους 18-28 βαθμούς περίπου. Αν αυξηθεί, χρειάζεται περισσότερο πότισμα και υγρασία. Θέλουν φως, αλλά όχι απ ευθείας ήλιο! Ποτέ δεν πρέπει να πέφτει απ ευθείας ήλιος πάνω στα φυτά!!!! Θέλουν αερισμό για να μη σαπίσουν οι ρίζες τους, αλλά όχι ρεύμα αέρα. Σταθερό περιβάλλον και φιλικό!

Όσοι καλλιεργούν συστηματικά ορχιδέες, τους αλλάζουν τακτικά  χώμα. Τις βγάζουν από το γλαστράκι τους καθαρίζουν με καθαρό μαχαιράκι τις ρίζες που έχουν σαπίσει, ή δεν φαίνονται γερές και ξαναφυτεύουν σε ίδια ή ελάχιστα μεγαλύτερη γλάστρα, τοποθετώντας πρώτα το φυτό και μετά παραγεμίζοντας σταδιακά με το χώμα. Το ριζικό σύστημα συχνά σε μεγάλο ποσοστό του είναι εκτός γλάστρας. Αυτή τη διαδικασία αλλαγής γλάστρας δεν την έχω κάνει ποτέ σε περίοδο ανθοφορίας. Δεν ξέρω αν επιτρέπεται. Γενικά δεν είμαι των αλλαγών, παρά μόνο αν κάτι είναι σε τελικό στάδιο... Μια τελευταία ευκαιρία, όπως λέω! Γενικά ένα καλό φυτό αντέχει κάποια μικρή ταλαιπωρία, είναι σχετικά ανθεκτική μορφή ζωής. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η πληροφορία ότι ορχιδέες υπήρχαν από την εποχή των δεινοσαύρων!

Πάντα αγοράζουμε τις ορχιδέες ανθισμένες για να τις χαρούμε και να επιλέγουμε χρώμα λουλουδιών! Ανάλογα με το φυτό έχει μια ή δυο ταξιανθίες! Η ανθοφορία της ταξιανθίας διαρκεί (αν το φυτό είναι εντάξει) τέσσερις μήνες ή περισσότερο. Τα λουλούδια ανθίζουν πάνω σε ένα μίσχο που προβάλει πολύ πάνω από τα φύλλα του φυτού. Όταν όλα τα λουλούδια μαραθούν, παραμένει ο μίσχος, στον οποίο υπάρχουν «μάτια», εκεί που φύτρωναν τα λουλούδια. Κόβουμε με καθαρό μαχαίρι  τον μίσχο πάνω από το δεύτερο «μάτι» από την άκρη του μίσχου (όχι από την βάση). Με το κλάδεμα αυτό, το φυτό λες και μαζεύει τη δύναμή του στο σημείο του κλαδέματος και από εκεί δημιουργεί  επαναληπτική ανθοφορία σε νέους μίσχους ή και νέα μπουμπούκια. Αν ο μίσχος ξεραθεί και το φυτό είναι σε καλή κατάσταση ξαναπετάει από την ρίζα νέο μίσχο, αλλά αυτή η διαδικασία είναι πιο αργή όσον αφορά στην ανθοφορία. Όμως τα λουλούδια που ανθίζουν είναι πιο μεγάλα.

Για να κλείσω τα αφιέρωμα στις ορχιδέες, έναν μύθο θα σας  πω, πώς ερμήνευαν οι αρχαίοι Έλληνες την προέλευση τους! Στην μυθολογία μας όλα τα λουλούδια αποτελούν αναβίωση ενός όμορφου παλικαριού ή μια κόρης. Η ορχιδέα δεν αποτέλεσε εξαίρεση, μόνο που προήλθε μετά από μια ιεροσυλία! Ο Όρχις ήταν ο γόνος  μιας Νύμφης και ενός Σατύρου! Σε μια γιορτή προς τιμή του Διονύσου-Βάκχου, κατά τη διάρκεια των βακχικών μυστηρίων, μέθυσε πάρα πολύ και εκτός ελέγχου, προσπάθησε να βιάσει μια ιέρεια του Θεού! Για την προσβολή, την ιεροσυλία που έκανε, του χίμηξαν άγρια θηρία και τον κατασπάραξαν! Ο πατέρας του τον έκλαψε πολύ πικρά και παρακάλεσε τον Διόνυσο να τον συγχωρήσει. Οι προσευχές του Σάτυρου εισακούστηκαν και ο Όρχις μετατράπηκε σε λουλούδι, την ορχιδέα!

Στην Ελλάδα φύονται υπέροχες άγριες ορχιδέες! Υπάρχει ένα υπέροχο μπλογκ http://orchids-greece.blogspot.com/ αφιερωμένο σ αυτές! Αν συναντήσετε στη φύση κάποια από αυτά τα πανέμορφα λουλούδια, παρακαλώ μη τα κόβετε! Συντελείτε στην εξαφάνισή τους! Απλά φωτογραφίστε τα!